|
|
|
|
| |
|
Een eigen CD Masteren
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
We weten we het allemaal: een mooie
cd-opname kun je het beste door pro-fessionals laten maken,
met goede microfoons en in een mooie akoesti-sche ruimte.
Maar ja, dat kost geld. Dus vallen we terug op een van de
vele digitale doe-het-zelf-recorders die vandaag de dag te
koop zijn. Lekker goedkoop, maar eerlijk is eerlijk: de
opname klinkt nog nergens |
|
|
|
naar. Wat nu? De mastering engineer biedt uitkomst.
Erwin Maas ziet het simpel: ‘Een mastering engineer maakt
een opname cd-klaar.’ Maas werkte eerst bij Sony Music en
heeft sinds 2007 een
eigen studio
in Arnhem, waar hij niet alleen mastering verzorgt maar ook cd-
en dvd-persingen. Onder zijn opdrachtgevers zitten aardig
wat bekende namen, zoals Frans Bauer, René Froger, Harrie
Jekkers en Jeroen van der Boom. Je zou denken dat
Neder-landstalige muziek zijn specialiteit is, maar dat is
niet zo. Mastering engineers zijn van alle markten thuis en
in principe onbevangen en objectief.
Polijsten
Erwin Maas: ‘Masteren is de laatste creatief-technische fase
van een mu-ziekproductie waarbij analoge geluidsopnames
worden gedigitaliseerd. De mastering engineer beluistert de
opname in z’n geheel, onbevangen en on-bevooroordeeld, om er
vervolgens alle oneffenheden uit te halen. Je kunt opnames
als het ware polijsten: ingrediënten naar boven halen of
juist naar de achtergrond brengen, de ruwe kantjes er vanaf
halen. Daar zijn verschillende technieken voor, zoals
equalising en compressie. Uiteindelijk streeft een mastering
engineer naar een goede verhouding tussen de frequenties,
een mooie balans in het hele frequentiespectrum.’
Op de stoel van de luisteraar
Het werk van Erwin Maas begint waar het werk van de
opnametechnicus ophoudt. Maas onderscheidt drie stadia:
opname, mixen en masteren. ‘Een opnametechnicus is meestal
ook verantwoordelijk voor de mixage, dat wil zeggen dat hij
of zij de verschillende opgenomen sporen met elkaar in
balans brengt. Maar het blijven losse ingrediënten. De
mastering engineer gaat op de stoel van de luisteraar
zitten. Hoe klinkt het als geheel? Het materiaal wordt
meestal aangeleverd op een cd, usb-stick of via de server,
op twee |
|
|
|
sporen: links en rechts. Mijn werk begint met het bekijken van
de gehele wave-vorm, een overview van het-geen opgenomen
is. Hoe groot is het dynamiekverschil tussen de
verschil-lende nummers, hoeveel dynamiek mag erin blijven,
welk niveau wil ik uiteindelijk op cd? Dan kies ik een |
|
 |
|
|
|
uitgangspositie, bijvoorbeeld het eerste liedje.
Vervolgens probeer ik het overige materiaal daar qua balans
en intensiteit omheen te bouwen. Mijn uitgangspunt is dat
het overal goed moet klinken, dus ook op de huis-, tuin- en
keukenradio, in de woonkamer of op zolder.’
Dynamische verschillen
'Klassieke muziek kenmerkt zich door grote dynamische
verschillen. Bij de mastering probeer je die er zoveel
mogelijk in te houden. Hoe zachter de passage, hoe meer kans
op bijgeluiden, oftewel ruis. Daar moet je een goed
compromis in proberen te vinden. Popmuziek moet
vaak zo hard mogelijk, dat schijnt meer impact te hebben. Daar
doe ik niet graag aan mee, maar soms vraagt een klant
erom. Ik moet zowel commerciële als muzikale afwe-gingen maken.
Het liefst maak ik een muzikale afweging. Laatst zei een zan-ger
tegen me: mijn cd klinkt toch iets zachter dan die van mijn
concurrent. Dan zeg ik: welke klinkt mooier? Ik laat klanten
altijd naar de studio komen om het zelf te ervaren. Meestal
willen ze er ook bij zijn als ik voor het eerst naar hun opname
luister. Soms schrikken ze van het geluid in de studio. ‘Zitten
er zoveel lage tonen in?’ ‘Klinkt mijn stem zo geknepen?’ Dan
doe ik een paar kleine aanpassingen waardoor er ineens meer
balans is. En dan horen ze het verschil heel goed.’
Handtekening
‘Ik geef om een bepaalde openheid en frisheid in het totale
klankbeeld. Alsof er een deken vanaf wordt gehaald of een
gordijn open gaat. Warmte vind ik ook belangrijk. En dat een
stem, in welk soort muziek dan ook, altijd duidelijk en
verstaanbaar is. Het is voor mij een uitdaging om creatief
gezien iets toe te voegen, een eigen handtekening te zetten. Ik
maak een lekker ‘sausje’ dat ik precies bij een productie vind
passen. Hoe beter de opname of mix, hoe |
|
|
|
 |
|
meer ik erin kan doen. Dan kan ik echt in de nuances gaan
werken. Het maakt niet uit of dat een klassiek project is of
een popproductie, zoiets staat los van de stijl. Als een
koor niet goed is, kun je de beste opname-spullen gebruiken,
maar je krijgt het niet mooier dan het koor goed is. Dat
geldt voor alle stappen: opnemen, mixen of masteren. Een
slechte |
|
|
|
opname wordt nooit een topproductie. Maar als alle ingrediënten
goed zijn, vind ik het een uitdaging om dat extra toefje
slagroom toe te voegen.
Maste-ren neemt drie à vier keer zoveel tijd in beslag als de
duur van de opname.'
Tips voor het verbeteren van je opnames
- Benader cd-opnames niet als aparte stukken, maar als een
geheel.
- Maak eerst een ijkpunt, een refe-rentiekader. Als je een
nummer goed vindt klinken, stem daar dan de rest van de
opnames op af wat betreft frequen-ties, balans en
intensiteit.
- Luister na de eerste [finetuning] de opnames op minstens
zes verschil-lende speakers af: op een stereo-installatie, een draagbare cd-speler, in de auto. Schrijf je
bevindingen op en pas de opnames weer aan. Daarna weer op
verschillende systemen beluisteren.
- Gebruik voor het masteren de beste boxen die je hebt. Als de
opname daarop goed klinkt gebruik je slechtere boxen om te
checken of het daar ook goed klinkt. Niet andersom.
- Varieer ook met de akoestiek van de ruimte waarin je werkt.
Masteren moet je in principe doen op een plek waar je zo min
mogelijk reflexie hebt. Maar je moet altijd kunnen vergelijken.
- Luister de opnames op verschillende volumes af; op zacht,
middelhard en oorlogssterkte. Bepaalde frequenties zijn op
verschillende levels meer of minder hoorbaar.
- Probeer even los te komen van je opname door er bijvoorbeeld
drie dagen lang niet naar te luisteren.
Door: Elke Jansen
Uit: ZINGmagazine
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Prachtige Job
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
‘‘Ik werk veel met zangers en
zange-ressen. Recentelijk heb ik een schoolmusical van
Stanley Stok-kermans (zoon van Joop, red.) gemasterd. Dat
betrof een live-registratie van twee avonden en de bedoeling
was dat het als één geheel zou klinken. Dat is een prachtige
job voor een mastering engineer. Een geluidstechnicus of
mixer is al blij als zangers, koor en band een beetje goed
opgenomen zijn en er een redelijke balans is tussen het
directe geluid en de ambiance. Maar probeer maar eens twee
verschillende avonden hetzelfde te laten klinken.
Verschillende microfoonposities, andere instrumentalisten,
ander publiek. Je moet zorgen dat het met elkaar in balans
komt.’ |
|
|
|
|
| |
Irritant Geklik
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
Nog een voorbeeld van een maste-ringklus?
De partner van een koorlid heeft tijdens het concert foto’s
ge-maakt. Door de hele opname heen hoor je het irritante
geklik van de camera. Of wat dacht je van hoe-sten? In een
live situatie begrijp je zoiets nog wel, maar op een cd wil
je dat echt niet horen. In de mastering bestaan [tools] om
dit soort oneffen-heden eruit te krijgen. Dat zijn hele
mooie [plug-ins] die ook erg duur zijn en daarom vaak alleen
door maste-ring engineers worden gekocht. Daarmee kun je het
geklik en gehoest wegfilteren zonder dat je dat in het
muzikale spectrum terughoort. Dat werkt meestal perfect.’ |
|
|
|
|
|
Programmeren
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
Uiteindelijk
maakt een mastering engineer de hele
blauwdruk van de cd. Daar hoort ook bij dat je goede in- en
uit-punten maakt (begin en einde van een nummer, red.), een
track-volgorde, dat soort dingen. Aan ieder startnummer van de
cd worden bepaalde codes gekoppeld. Die worden niet in de audio
zelf opge-slagen maar op een aparte plek, aan de binnenkant van
de cd. Je merkt het als je een cd in de cd-speler stopt: dan
gaat ‘ie eerst altijd even draaien en ineens is daar de
informatie: zo lang duurt de cd, zoveel tracks staan erop. Dat
proces heet indexeren. En als een cd op de radio wordt ge-draaid
zorgen die codes ervoor dat de Buma-Stemra-afdracht automatisch
wordt geregeld. Dat programmeer je allemaal bij het masteren.’ |
|
|
|
|
| |
Artikelen Zoeken
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Artikelen Aanmelden
|
|
|
|
|
| |
Heeft u zelf interessante artikelen
geschreven over zingen of kent u artikelen over zingen die u voor deze rubriek wilt
aanmelden, laat het ons dan
hier
weten!
|
|
|
|
|
|
